COP29-dan əvvəl Azərbaycanla Ermənistan arasında ən azı baza prinsipləri ilə bağlı razılaşmanın əldə olunması tamamilə realdır
23 Aprel 2024-cü il tarixdə ADA Universitetində “COP29 və Azərbaycan üçün Yaşıl Baxış” mövzusunda beynəlxalq forum öz işinə başladı. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev forumda iştirak edərək tədbir iştirakçılarının suallarını cavablandırdı. Forum sonrakı günlərdə Azərbaycanın işğaldan azad olunan Laçın şəhərində öz işini davam etdirdi və Laçında 30 ölkədən 64 nüfuzlu ekspertin iştirakı ilə konfrans baş tutdu. Forum, həmçinin iştirakçılara Laçında inkişaf layihələri ilə yaxından tanış olmaq imkanı yaratdı.
Məlumat üçün qeyd edək ki, 2023-cü ilin dekabrında baş tutmuş sonuncu forumdan sonra ölkəmizlə bağlı bir sıra dəyişikliklər olmuşdur. Bunların içərisində ən vaciblərdən biri heç şübhəsiz ölkəmizin BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konfransına ev sahibliyi edəcək ölkə olaraq seçilməsidir. Bu, Azərbaycanın qlobal miqyasda güclü diplomatiyasının əlaməti və çoxtərəfli danışıqlar zamanı etibarlı tərəfdaş nüfuzunun təsdiqidir. Eyni zamanda, son günlərin ən əlamətdar hadisəsi illərdir ki, işğal altında olan Qazaxın dörd kəndinin ölkəmizə qaytarılması da ötən dövrün mötəbər hadisələrindən biri kimi tarixə yazılmışdır. Bütün bu yeniliklərin fonunda baş tutan Forumda ölkə başçımız, həm ölkəmizi, həm regionumuzu, həm də ümumilikdə dünyanı əhatə edən proseslərlə bağlı vacib fikirlər səsləndirərək dünya mediasının da gündəmində yer aldı. Azərbaycan Prezidentinin çıxışının əsas başlıqlarını bu şəkildə sıralamaq olar: Cənubi Qafqazda ayırıcı xətlər çəkmək üçün bəzi cəhdlər göstərildiyi, Azərbaycanın Naxçıvanla əlaqəsinə Ermənistanın maneələr törətdiyi, Zəngəzur dəhlizi, Cənubi Qafqaz ölkələrinin potensialı, eləcə də COP29-un üç Cənubi Qafqaz ölkəsi arasında ən azı məsləhətləşmələr aparmaq üçün fürsət yaradacağı və gələcək əməkdaşlıq üçün yol açacağı. Bu fikirlərin hər biri ayrı-ayrılıqda kifayət qədər diqqət çəkicidir. Lakin xüsusilə, sonuncu fikir Cənubi Qafqazda yeni bir tarixi səhifənin açıldığını demək üçün əsas verir. Təəssüfləndirici faktdır ki, Cənubi Qafqaz çox uzun illər iğtişaşların, müharibələrin, qanlı toqquşmaların məskəni olmuş, sabitlik və rifah dövrünə keçidi ləngimişdir. Bunun əziyyətini isə əlbəttə ki, burada yaşayan xalqlar çəkmişdir. Ancaq indi, Azərbaycan və Ermənistan dövlətləri arasında sülh prosesinə doğru əmin addımlarla irəlilənir ki, bu da gələcəyə nikbinliklə baxmaq üçün hər birimizi həvəsləndirir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Forumda sualları cavablandırarkən belə bir fikir səsləndirdi: COP29 ərəfəsində sülh danışıqları prosesində ciddi irəliləyişə nail olmaq ehtimalının yüksək olması qənaətindəyəm. Bəli, ölkə başçımızın bu bəyanatı bölgənin gələcəyi ilə bağlı hər birimizi ümidləndirir. İki ölkə arasında sərhədlərin delimitasiyası ilə bağlı ilkin addımların atılması, Qazaxın dörd kəndinin ölkəmizin nəzarətinə qaytarılması, Ermənistan tərəfinin sülh müqaviləsində qondarma dağlıq qarabağla bağlı heç bir müddəanın olmayacağını qəbul etməsi və digər addımlar sülh müqaviləsinin o qədər də uzaq olmadığını demək üçün kifayət edir. Prezident İlham Əliyev onu da vurğuladı ki, Azərbaycan və Ermənistan tərəfləri arasında növbəti görüşün Qazaxıstan Respublikasında keçirilməsi ehtimalı var. Ancaq burada söhbət heç də vasitəçilik missiyasından getmir. Ötən dövrdə baş verənlər göstərdi ki, iki dövlət arasında razılıq əldə olunması üçün hansısa dövlətlərin vasitəçiliyinə ehtiyac yoxdur. Görüşün Qazaxıstanda keçirilməsi yalnız məkan seçimi ilə əlaqədardır. Beləliklə, hansısa üçüncü dövlətlərin ambisiyaları, bölgədə maraqları olmazsa iki ölkə istənilən mövzuda gec-tez razılığa gələ və Cənubi Qafqazda birgə yaşayış və əməkdaşlıq dövrünün əsası qoyula bilər.
Təranə İskəndərova
Qızıl Aypara Cəmiyyətinin Pirallahı rayon bölməsinin sədri
