Azərbaycan və Türkiyə qardaşlığı – Şuşa Bəyannaməsi
Azərbaycan və Türkiyə qardaşlığı – Şuşa Bəyannaməsi
Azərbaycan və Türkiyə əlaqələri müstəqilliyin ilk günündən bu günədək öz yüksək tempində inkişaf etməkdədir. Bu iki qardaş ölkənin münasibətləri dünyanın digər ölkələri üçün nümunə olacaq səviyyədədir. Türkiyə 9 noyabr 1991-ci ildə Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ilk dövlətdir. İki ölkə arasında diplomatik münasibətlər 14 yanvar 1992-ci ildə qurulub. Ulu öndər Mustafa Kamal Atatürkün "Azərbaycanın sevinci bizim sevincimiz, kədəri bizim kədərimizdir", Ümümmilli Lider Heydər Əliyevin "Bir millət, iki dövlət" fəlsəfəsi ilə əsaslı təmələ sahib olan ölkələrimizin əlaqələri daha inkişaf etdirilməkdədir. Müasir dövrdə Azərbaycanın etibarlı strateji tərəfdaşı olan Türkiyə ilə münasibətlərin möhkəmləndirilib daha da genişləndirilməsi Azərbaycan dövlətinin xarici siyasətinin çox mühüm tərkib hissəsidir. Tarixi köklərə və qardaşlığa söykənən, hər zaman həmrəylik nümayiş etdirən Azərbaycan və Türkiyə arasında əlaqələr siyasi, iqtisadi-ticari, humanitar, hərbi və s. bütün sahələrdə çox uğurla inkişaf etməkdədir. İki dövlətin rəhbərlərinin müntəzəm xarakter almış qarşılıqlı səfərləri ölkələrimiz arasında bütün sahələrdə əməkdaşlığın inkişafında əhəmiyyətli rol oynamaqda və müsbət nəticələr verməkdədir.
Türkiyə Respublikası 2020-ci ildə baş vermiş 44 günlük müharibə dövründə də Azərbaycanın haqqlı mövqeyini müdafiə edərək bizimlə həmrəylik nümayiş etdirmiş və Azərbaycana qarşı olan bütün əsassız iddialara qarşı çıxaraq öz dost və qardaşlığını bir daha dünya dövlətlərinə nümayiş etdirmişdir. 2021-ci il iyunun 15-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və Türkiyə Cumhuriyyətinin Prezidenti Rəcəb Tayip Ərdoğan arasında Şuşada imzalanan Bəyannamə iki qardaş ölkə arasında tarixi münasibətlərin yeni mərhələsinin əsasını qoydu.
Tariximizdə ilk dəfə olaraq Azərbaycan Prezidenti xarici dövlətin başçısını artıq öz əzəli, doğma torpağı olan Qarabağda qarşıladı. Bizim üçün mühüm mənəvi əhəmiyyət kəsb edən Şuşa şəhərində Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında müttəfiqlik münasibətləri haqqında Bəyannamənin imzalanması, sözsüz ki, hər iki ölkənin şanlı tarixində öz yerini alacaq hadisə kimi tarixə keçdi. Şuşa Bəyannaməsinin məhz Azərbaycan xalqının Qurtuluş günü - 15 iyun tarixinə və Qarabağ, Zəngəzur üçün çox vacib sayılan Qars müqaviləsinin 100-cü ildönümünə təsadüf etməsinin xüsusi rəmzi mənası var.
Bəyannamə Türkiyə və Azərbaycan arasındakı müttəfiqlik münasibətlərinin bütün əməkdaşlıq sahələrini əhatəedir. Ölkələrimiz arasındakı müttəfiqlik əlaqələri siyasət, benəlxalq müstəvidə birgə əməkdaşlıq, iqtisadiyyat, enerji təhlükəsizliyi, nəqliyyat, mədəniyyət, təhsil, ordu quruculuğu və digər strateji sahələri əhatə edir. Şuşa Bəyannaməsində yer alan müddəaya əsasən Azərbaycan və Türkiyənin ərazisindən Şərq/Qərb/Orta beynəlxalq nəqliyyat dəhlizinin rəqabət qabiliyyətinin artırılması məqsədilə qarşılıqlı qarşılıqlı əməkdaşlıq möhkəmləndiriləcək və gələcək də yeni layihələr həyata keçiriləcəkdir.
Bəyannamədə əksini tapan və iqtisadi inkişafa təkan verəcək məsələlərdən biri də ölkələrin qarşılıqlı surətdə investisiya qoyuluşlarını həyata keçirməsindən, habelə bu sahədə strateji məqsədlərin olmasından ibarətdir. Qarşılıqlı investisiya qoyuluşları ölkələrin iqtisadiyyatının sürətli inkişaf etməsinə, zəruri sahələrin genişləndirilməsinə, strateji sahələrin daha da təkmilləşdirilməsinə şərait yaradır, inteqrasiyanı dərinləşdirir.
Şuşa Bəyannaməsi imzalanarkən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bu siyasi aktın tarixi əhəmiyyətini vurğulayaraq deyib: “Tarixi Qars müqaviləsi düz yüz il əvvəl imzalanıb. Bu da böyük rəmzi məna daşıyır. Yüz ildən sonra azad edilmiş Şuşa şəhərində müttəfiqlik haqqında imzalanmış Birgə Bəyannamə bizim gələcək iş birliyimizin istiqamətini göstərir. Bəyannamədə bir çox önəmli məsələlər öz əksini tapır. Beynəlxalq müstəvidə birgə əməkdaşlıq, fəaliyyətimiz, siyasi əlaqələr, iqtisadi ticarət əlaqələri, mədəniyyət, təhsil, idman, gənclər siyasəti, demək olar ki, bütün sahələr əhatə olunur. Cənub Qaz Dəhlizinin Türkiyə, Azərbaycan, dünya üçün önəmi göstərilir. Hər bir məsələ çox böyük önəm daşıyır”. Vətən müharibəsində olduğu kimi, işğaldan azad olunmuş ərazilərin yenidən qurulması prosesində də Azərbaycan ilə Türkiyə arasında sıx əməkdaşlıq mövcuddur.
Beləliklə Türkiyə və Azərbaycan arasında yüksək səviyyədə olan münasibətlər Şuşa Bəyannaməsi ilə daha da inkişaf edərək regionun siyasi, geosiyasi, iqtisadi, hərbi və s bütün sahələrinə təsir qüvvəsində olan bir sənədlə daha da möhkəmləndi. Şuşa Bəyannaməsi region üçün sülh və əməkdaşlıqların başlanğıcı oldu və bu gün artıq bu bəyannamə öz nəticələrini göstərməkdədir. Artıq Ermənistan Respublikası belə hər iki ölklə ilə regionda dinc yaşamaq yolunda addımlar atır. Bu tarixi hadisə tarixin ən mühüm hadisələrindən biri olmaqla yanaşı artıq bütün tarix kitablarında öz dərin əhəmiyyəti ilə yerini almaqdadır.
Elvin Zeynalov,
Xəzər rayonu, 149 nömrəli məktəbin müəllimi
