Regional əməkdaşlıq və inkişaf perspektivləri
Regional əməkdaşlıq və inkişaf perspektivləri
2024-cü ilin 9 avqust tarixində Qazaxıstanın paytaxtı Astanada keçirilən Mərkəzi Asiya və Azərbaycan Respublikasının Dövlət Başçılarının görüşü, regionda strateji əməkdaşlığın yeni mərhələsinin başlanğıcı kimi yadda qaldı. Bu görüşdə Prezident İlham Əliyev fəxri qonaq qismində iştirak edərək, Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ölkələri ilə mövcud dostluq və qardaşlıq münasibətlərini, həmçinin gələcək əməkdaşlıq perspektivlərini müzakirə etdi. Prezident Əliyevin çıxışı, regionun iqtisadi, siyasi və təhlükəsizlik sahəsindəki vacib məsələlərinə həsr olunmuşdur. Son iki il ərzində Prezident İlham Əliyev Mərkəzi Asiya ölkələrinə 16 rəsmi səfər həyata keçirmiş, bu müddətdə Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Özbəkistanın dövlət başçılarının Azərbaycana ümumilikdə 15 rəsmi səfəri baş tutmuşdur. Bu səfərlər, Azərbaycanın regiondakı strateji əhəmiyyətini və tərəfdaşları ilə dərinləşən əməkdaşlığını nümayiş etdirir. Bu münasibətlər, yalnız dövlət başçılarının səfərləri ilə məhdudlaşmır, həm də ortaq layihələrin həyata keçirilməsi ilə möhkəmləndirilir. Məsələn, Qarabağın işğaldan azad edilmiş ərazilərində Qazaxıstan, Qırğızıstan və Özbəkistan tərəfindən tikilmiş məktəblər və yaradıcılıq mərkəzləri, qardaşlıq əlaqələrinin bariz nümunəsidir.
Mərkəzi Asiya ölkələri və Azərbaycan arasında artan təhdid və çağırışlar, müdafiə və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsini tələb edir. Bu baxımdan, ötən ay Qazaxıstanda keçirilmiş və Azərbaycanın da iştirak etdiyi “Birləşdik-2024” beynəlxalq əməliyyat-taktiki komanda-qərargah təlimi, müdafiə sahəsində əməkdaşlığın vacibliyini vurğulayır. Bu təlimlər, region ölkələri arasında qarşılıqlı hərbi dəstəyin gücləndirilməsinə və ortaq təhlükəsizlik maraqlarının təmin olunmasına yönəlib. Azərbaycan, Mərkəzi Asiya ölkələri ilə iqtisadi sahədə də fəal əməkdaşlıq edir. Ölkələr arasında investisiya layihələrinin həyata keçirilməsi bu əməkdaşlığın əsas istiqamətlərindən biridir. Artıq Azərbaycan-Qazaxıstan, Azərbaycan-Qırğızıstan və Azərbaycan-Özbəkistan birgə investisiya fondları yaradılmışdır ki, bu da regionda iqtisadi əlaqələrin daha da möhkəmlənməsinə xidmət edir.
Eyni zamanda, Azərbaycanın hərbi təhsil müəssisələrində Mərkəzi Asiya ölkələrindən olan müdavimlərin təhsil almaları, bu sahədəki əməkdaşlığın əhəmiyyətini göstərir. Azərbaycan, həmçinin bərpaolunan enerji sahəsində Mərkəzi Asiya ölkələri ilə sıx əməkdaşlıqda maraqlıdır. Bu ilin may ayında imzalanmış “Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanın enerji sistemlərinin birləşdirilməsi üzrə Əməkdaşlıq Memorandumu” yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlığın ilk addımıdır. Azərbaycanın nəqliyyat və tranzit sahəsindəki fəaliyyəti, regionun inkişafına böyük töhfə verir. Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun yükaşırma qabiliyyətinin artırılması, Ələt Beynəlxalq Ticarət Limanının genişləndirilməsi və Mərkəzi Asiya ölkələrində infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsi, Orta Dəhlizin praktiki cəhətdən önəmini artırır. Bu dəhliz, Çin və Avropa arasında yüklərin daşınmasında mühüm rol oynayır və Azərbaycanın strateji əhəmiyyətini artırır. Azərbaycanın “Rəqəmsal İpək Yolu” layihəsi, regionun rəqəmsal infrastrukturunun inkişafına və rəqəmsal təhlükəsizliyin təmin edilməsinə töhfə verir. Bu layihə, Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ölkələri ilə rəqəmsal sahədəki əməkdaşlığını daha da gücləndirir.
Həmçinin, Azərbaycan və Mərkəzi Asiya ölkələri beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində də uğurla əməkdaşlıq edirlər. BMT-nin Mərkəzi Asiya Ölkələrinin İqtisadiyyatları üçün Xüsusi Proqramı – SPECA bu əməkdaşlığın əhəmiyyətli istiqamətlərindən biridir. SPECA-nın 25 illiyinə həsr olunmuş Zirvə görüşünün nəticələri, regional əməkdaşlığın inkişafını göstərir.
Prezident İlham Əliyevin çıxışı, Azərbaycanın Mərkəzi Asiya ölkələri ilə dostluq və əməkdaşlıq münasibətlərinin gələcək perspektivlərini əks etdirir. Regionda qarşılıqlı fəaliyyətin inkişafı, yalnız iqtisadi və hərbi sahələrdə deyil, həm də mədəni, sosial və rəqəmsal sahələrdə də nəzərəçarpacaq dərəcədə genişlənir. Bu əməkdaşlıq, region ölkələri üçün yeni inkişaf imkanları yaradır və ortaq maraqların qorunmasına xidmət edir.
Borayeva Rəna,
Xəzər rayonu, 234 nömrəli tam orta məktəbin müəllimi
